Natuurweetje - Stikstofknolletjes
Wat een gezellig woord, stikstofknolletje. En gezellig is het zeker.
Er zijn planten die wel van gezelligheid houden. Ze werken graag samen en geven bacteriën onderdak en voedingsstoffen terwijl die bacteriën dan weer andere voedingsstoffen geven aan de plant: commensalisme. Een vorm van samenleving die voor beiden voordeel oplevert.
Stikstofknolletjes op de wortel van de Zwarte els
Sommige bomen hebben de mogelijkheid om op deze manier samen te werken met bacteriën.
De Zwarte els (Alnus glutinosa) bijvoorbeeld, werkt samen met de bacteriesoort Frankia alni.
De aanwezigheid van de bacteriën maakt dat de wortels van de Zwarte els om de bacteriën heen groeien. Ze bieden zo bescherming aan de bacterie door vocht en voedingsstoffen te leveren.
De bacterie bindt in ruil daarvoor stikstofgas uit de lucht om er ammoniak van te maken.
De ammoniak kan vervolgens door andere bodembacteriën worden omgezet in het voor planten bruikbare nitraat. Nitraat wordt door de plant gebruikt om eiwitten en DNA van te maken. Van levensbelang dus.
De samenwerking is vaak zo goed dat de grond rondom een els zeer voedselrijk wordt en er typische stikstofminnende soorten voorkomen.
In de omgeving van elzen groeien daarom ook vaak brandnetels, een typische liefhebber van stikstof.
Frankia heeft zijn naam te danken aan zijn ontdekker Albert Bernhard Frank, een Duitse microbioloog uit de 19e eeuw. 'Alni' slaat op Alnus, het geslacht van planten waarmee deze bacterie in symbiose leeft.
Alnus is de Latijnse benaming voor de Els. Glutinosa is Latijn voor kleverig en slaat op de kleverigheid van de jonge bladeren. Logische verklaringen!
