Natuurweetje - De ijsvogel

Tekst: Bert Vos

Kijk, dat was een ijsvogel!
Meestal is hij alweer verdwenen voordat je hem goed gezien hebt.

vliegend


Vaak onverwacht vliegt hij pijlsnel in een rechte lijn laag over het water. Hij is maar klein, niet veel groter dan een mus. Maar zo mooi flonkerend blauw dat je hem niet kunt missen.
Vaak hoor je een luid: zie – zie. Meestal hoor je hem eerst en zie je hem later.
Ondanks zijn felle kobaltblauwe rug en oranjekleurige buik valt de ijsvogel niet erg op. Hij kan doodstil, bijna onzichtbaar, op een tak zitten turen.

ijsvogel rust

Alcedo atthis ispida luidt zijn wetenschappelijke naam. Het is de meest noordelijke van de 80 soorten ijsvogels, waarvan de meeste in de tropen leven.

Een hekel aan ijs

En dan zijn naam. Als er een ding is waar hij een hekel aan heeft dan is het ijs. Wanneer er ijs ligt, kan hij niet bij zijn voedsel. Dat zijn voornamelijk visjes.
Waarschijnlijk komt hij daardoor aan zijn naam. Als het water bevroren is, is hij te zien bij de weinige open plekken.
In strenge winters sneuvelen er veel. Dat verlies wordt in de zomer weer goedgemaakt. Een paartje ijsvogels kan wel drie broedsels van 6 jongen grootbrengen.

Het nest

Ze graven zelf een nesttunnel van ongeveer een halve meter diep. Een goed nest kan jaren achtereen gebruikt worden.
Zo’n nest kan een behoorlijke smeerboel worden, vandaar dat de ouders na het voeren nog weleens een duik nemen om de veren schoon te poetsen.
Na het uitvliegen van de jongen wordt het nest grondig schoongemaakt.

Op jacht

ijsvogel jacht

De ijsvogel heeft een prooi gespot. Van zijn uitkijkpost is hij naar beneden geschoten. Terwijl het water nog omhoog spat, komt hij alweer het water uit. Een fractie van een seconde duurde de actie. Het visje wordt vakkundig doodgeslagen op een tak.
Elke dag eet hij 40 gram, zijn eigen gewicht, aan kleine visjes. Tijdens een nestcyclus vangen de ouders samen meer dan 8 kilo.

Kijktip

Vroeger was het een vogel van vooral beken en rivieren in het oosten van ons land. Tegenwoordig is hij veel vaker in onze woonomgeving te zien. Dat heeft te maken met de kwaliteit van het water waar veel meer vis in zit. En omdat hier in de winter veel meer open water is te vinden.
Wat hij nodig heeft, is voldoende gezond viswater, een rustige omgeving en steile wandjes om in te broeden. Deze zijn in onze omgeving voldoende voor handen.
Met een beetje geluk is hij bij de wandeling in de buurt van de griend en de afgesneden Waalarm te zien.

Aantallen in Nederland

Het aantal broedparenin Nederland varieert tussen de 500 en 1200. Dit kan na een echte winter zakken naar 500.
Het gaat zo goed dat de ijsvogel niet meer op de rode lijst van bedreigde vogelsoorten staat.

no fishing

Meer informatie:
Vogelbescherming Nederland - Vogelgids

ijsvogels.nl

Bronnen:
Tekening ijsvogel: ©Elwin van de Kolk
Foto's: ©C.van Oosterhout, Ijsvogels.nl, http://www.ijsvogels.nl/